Zorgen voor iemand in de nabije omgeving die ziek is? Veel West-Vlamingen doen dit, ook al werken ze misschien nog of hebben ze een gezin. Er zijn ook een groeiend aantal mensen die structureel zorg krijgen. Sommigen al vanaf 0 jaar en anderen zijn ouder dan 100 jaar.
“Dagdagelijks zorg dragen voor iemand die je goed kent is niet te onderschatten. Mantelzorgers zijn voor mij ook helden van de zorg, die op deze dag van de mantelzorg een applaus verdienen”, zegt Brecht Warnez.
Aantal mantelzorgers in stijgende lijn
Waar er in 2013 nog 26.154 geregistreerde mantelzorgers in onze provincie actief waren, zijn er in 2020 al 35.311 mantelzorgers – waarvan 63% vrouwen – geregistreerd. Dit is een mooie stijging. Het werkelijke aantal ligt een stuk hoger want niet iedereen registreert zich.
Brecht Warnez: “De steeds groter wordende groep van de oudere bevolking brengt meer nood aan mantelzorgers met zich mee. Heel wat steden en gemeenten hebben de groei mee mogelijk gemaakt door promotiecampagnes of het optrekken en bekendmaken van de mantelzorgpremie.”
Gemiddeld zijn er in West-Vlaanderen 29 mantelzorgers per 1000 inwoners. Uitschieters (per 1000 inwoners) zijn de volgende gemeenten:
| Gemeente | 2016 | 2020 | Aantal per inwoner 2020 | Stijging in vijf jaar |
| Koekelare | 251 | 367 | 42 | 46,2% |
| Ichtegem | 424 | 544 | 39 | 28,3% |
| Kortemark | 376 | 465 | 37 | 23,7% |
| Ardooie | 218 | 333 | 37 | 52,8% |
| Torhout | 567 | 749 | 37 | 32,1% |
In Spiere-Helkijn liggen de registraties procentueel het laagst, daar telt de overheid per 1000 inwoners 13 mantelzorgers.
| Gemeente | 2016 | 2020 | Aantal per inwoner 2020 | Stijging in vijf jaar |
| Spiere-Helkijn | 18 | 27 | 13 | 50,0% |
| Zuienkerke | 58 | 62 | 23 | 6,9% |
| Kortrijk | 1429 | 1769 | 23 | 23,8% |
| Menen | 673 | 771 | 23 | 14,6% |
| Mesen | 20 | 24 | 23 | 20,0% |
Veel steden en gemeenten deden de voorbije jaren grote inspanningen om mensen aan te moedigen om zich als mantelzorger kandidaat te stellen en zich te laten registreren. Dit levert bij de meeste lokale besturen een mooie stijging op. Wingene waar parlementslid Warnez ook schepen is, is koploper en liet de aantallen de afgelopen vijf jaar stijgen met 53%. Gemiddeld steeg het aantal in onze provincie met 26% in die periode.
| Gemeente | 2016 | 2020 | Aantal per inwoner 2020 | Stijging in vijf jaar |
| Wingene | 259 | 396 | 27 | 52,9% |
| Ardooie | 218 | 333 | 37 | 52,8% |
| Spiere-Helkijn | 18 | 27 | 13 | 50,0% |
| Hooglede | 206 | 309 | 31 | 50,0% |
| Koekelare | 251 | 367 | 42 | 46,2% |
Het succes van Wingene is een combinatie van werving, waardering en opleiding. “De afgelopen jaren hebben we in Wingene sterk ingezet op werven van en werken met mantelzorgers en andere zorgvrijwilligers. Via de mantelzorgmarkt- en academie. Zo waren er bv. workshops rond de werking van een tillift of hoe je best een handmassage geeft. In 2018 hielden we ook een grote visuele campagne met een afsluitend dankmoment”, vertelt de Wingense schepen van Welzijn Tom Braet.
De gemeenten spelen een belangrijke rol in het ondersteunen maar ook verbinden van mantelzorgers. “In heel veel gemeenten zijn er lokale netwerken van mantelzorgers. Daar vinden mantelzorgers steun bij elkaar door informele babbeltjes. Mantelzorger zijn is vaak emotioneel en fysiek lastig”, vertelt Brecht Warnez als parlementslid en schepen in Wingene. “In Wingene brengen we hen samen via het zorgnetwerk Geselle waar mantelzorgers elkaar ontmoeten op verschillende activiteiten zoals het dorpsrestaurant of de kaartnamiddagen. In andere gemeenten zijn er soms andere initiatieven zoals mantelzorgcafés.”
Bijna 27.000 zorgbehoevenden rekenen op West-Vlaamse hulp
In 2020 werden 26.708 mensen geregistreerd als zorgbehoevende die door een West-Vlaamse mantelzorger geholpen wordt. Momenteel is 57% van de zorgbehoevenden van het vrouwelijk geslacht. 61% van de zorgbehoevenden is 75 jaar of ouder.
Vlaanderen ondersteunt deze mantelzorgers met een zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden. “Naast de gemeentelijke premies kent ook Vlaanderen premies toe aan zorgbehoevenden die door een mantelzorger worden geholpen. Dit jaar zal het gaan om ruim 280 miljoen euro die aan zwaar zorgbehoevenden in Vlaanderen wordt toegekend”, vertelt Brecht Warnez.
Vergunningen voor mantelzorgwoningen eenvoudiger
“Naast de Vlaamse aanpassingspremies ben ik blij dat meer mogelijk wordt voor mobiele zorgwoningen. Zo zorgen we er voor dat mensen met zorgnoden thuis of in hun vertrouwde omgeving kunnen wonen”, stelt parlementslid Warnez. Op voorstel van CD&V keurde het Vlaams parlement recent een soepelere regeling in om mobiele zorgwoningen te plaatsen.
De mobiele mantelzorgwoning zijn goed ingerichte woningen die tijdelijk in de tuin van bv. de mantelzorger worden geplaatst. Hiervoor zijn de nodige vergunningen nodig. Door een recente decreetswijziging is het tijdelijk plaatsen van zo’n zorgwoning eenvoudiger.
Vlaamse subsidies voor buurtgerichte zorg
“De zorg van de toekomst zal buurtgericht zijn”, vertelt Brecht Warnez. “Wie zorg nodig heeft, wil dat dicht bij huis. In de buurt waar hij of zij woont”. Dat blijkt ook uit de cijfers. Maar liefst 97% van de zorgbehoevenden wordt geholpen door een andere West-Vlaming. Het gaat meestal om familie of buren.
Bijna 10.000 of één derde van de West-Vlaamse mantelzorgers zijn de echtgenoot, echtgenote of partner van de zorgbehoevende. Tien procent zijn (schoon)moeder of (schoon)vader. 38% zijn (schoon)broer, (schoon)zus, (schoon)dochter of (schoon)zoon. Anderzijds zijn er buren die de zorg voor elkaar opnemen en mantelzorgers met nog andere relaties. Van 11% weet de overheid niet hoe beiden tegenover elkaar staan. Er zit doorheen de jaren weinig verschil in de relaties tussen de zorgontvanger en de zorggever.
Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke lanceert daarom een oproep waarbij hij lokale besturen wil ondersteunen om zorgnetwerken uit te bouwen. “Er is 50 miljoen euro voorhanden om in Vlaanderen zorgnetwerken te creëren met het oog op de uitbouw van een zorgzame buurt”, sluit Warnez af. Lokale besturen en zorgorganisaties kunnen vanaf deze week hun projectvoorstel indienen.
